ထိပ္ကပ္နာ

ထိပ္ကပ္နာ

ႏွာေခါင္းေပါက္ႏွင့္ ဆက္ေနေသာ ဦးေခါင္းခြံမွ အရိုးမ်ား ေရာင္ရမ္းျခင္းကို ထိပ္ကပ္နာလို႕ ေခၚပါတယ္။ ထိပ္ကပ္နာဟာ ဗိုင္းရပ္စ္၊ ဘက္တီးရီးယားႏွင့္ မိႈေရာဂါ ပိုးမ်ား ဝင္ေရာက္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ပုံမွန္အားျဖင့္ ဦးေခါင္းခြံ (Skull) မွ

အရိုးအေခါင္းေပါက္မ်ားမွာ ေလႏွင့္သာ ျပည့္ေနတတ္ပါတယ္။ အရိုးအေခါင္းေပါက္မ်ားဟာ နဖူးရဲ့ ေနာက္၊ ႏွာေခါင္းရိုးအေနာက္၊ ပါးျပင္ႏွင့္ မ်က္လုံး ေနာက္မ်ားတြင္ ရွိၿပီး ပိုးမႊားမ်ား ဘက္တီးရီးယားမ်ား ကင္းစင္ေနပါတယ္။ ဒီ အေခါင္းေပါက္ေတြကေန
အက်ိအခၽြဲရည္ေတြနဲ႔ ေလေတြ ျဖတ္သန္းစီးဆင္း ေနၾကပါတယ္။

ေရာဂါျဖစ္ပြားပံု

အေခါင္းေပါက္ထဲကို ျဖတ္သန္းစီးဆင္းေနတဲ့ အက်ိအခၽြဲေတြ အရမ္း ေစးပ်စ္လာတဲ့အခါ၊ ဒါမွမဟုတ္ အရိုးေခါင္းေပါက္ေတြ အေၾကာင္းတခုခုေၾကာင့္ ပိတ္ဆို႔ေနတဲ့အခါမ်ဳိးမွာ ဘက္တီးရီးယားေတြ၊ ပိုးမႊားေတြ အလြယ္တကူ ေပါက္ပြားလာၾကပါတယ္။

ဒီလိုအခါမ်ဳိးမွာ ထိပ္ကပ္နာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ျဖစ္တတ္တဲ့ အေျခအေနေတြကေတာ့-
(၁) အေခါင္းေပါက္အတြင္းရွိ အေမႊးႏုေလးမ်ားက အရည္ႏွင့္ အက်ိအခၽြဲမ်ားကို မဖယ္ထုတ္ႏိုင္ေတာ့လွ်င္
(၂) အေအးမိျခင္း၊ ဓာတ္မတည့္ျခင္းမ်ား ျဖစ္ၿပီး အရည္မ်ား အလြန္ ေစးပ်စ္ကာ ပိတ္ဆို႔ေနလွ်င္
(၃) ႏွာေခါင္းအလယ္ရိုး ပံုမွန္မဟုတ္ဘဲ ေစာင္းေနျခင္း၊ ႏွာေခါင္းရိုးအတက္ထြက္ျခင္း၊ ႏွာေခါင္းတြင္း အလုံးအက်ိတ္မ်ားျဖစ္လွ်င္

အရိုးဂလိုဏ္ေရာင္ရမ္းျခင္းတြင္ အမ်ိဳးအစားႏွစ္မ်ိဳး ရွိပါတယ္။

(၁) ေရတို ေရာင္ရမ္းျခင္း (Acute sinusitis)- ေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာ အမ်ားဆုံး ေလးပတ္သာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အမ်ားဆုံး ဘက္တီးရီးယားပိုးမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
(၂) နာတာရွည္ ေရာင္ရမ္းျခင္း (Chronic sinusitis)- ၃လႏွင့္ အထက္ၾကာတတ္ျပီး ဘက္တီးရီးယား သို႕ မိႈေရာဂါပိုးမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။

အျဖစ္မ်ားသူမ်ား

- ဓာတ္မတည့္ျခင္း ျဖစ္တတ္သူမ်ား၊
- ရုတ္တရက္ မ်က္ႏွာျပင္ အနိမ့္အျမင့္ အေျပာင္းအလဲ ခံရသူမ်ား (ဥပမာ- ေလယာဥ္စီးျခင္း၊ ေရငုပ္ျခင္း)
- ေဆးလိပ္ေသာက္တတ္ျခင္း၊
- ကိုယ္ခံအား က်ဆင္းေနသူမ်ား၊
- ကင္ဆာေဆးသြင္းေနရသူမ်ား
- Cystic Fibrosis ေခၚ ေရာဂါရွိသူမ်ား

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား

- ပါးစပ္မွ အန႔ံဆိုးထြက္ျခင္း
- အနံ႔မရျခင္း
- ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း
- ႏံုးခ်ိေနတတ္ျခင္း
- ဖ်ားျခင္း
- ေခါင္းကိုက္ျခင္း
- မ်က္လုံးေနာက္နား နာက်င္ျခင္း၊ သြားကိုက္ျခင္း၊ မ်က္ႏွာတစ္ဝိုက္နာျခင္း
- ႏွာေစးျခင္း၊ ႏွာရည္ယိုျခင္း
- လည္ေခ်ာင္းနာျခင္း

လိုအပ္ေသာစမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈမ်ား

- ႏွာေခါင္းတြင္း အလုံးအက်ိတ္ ရွိ၊ မရွိ စစ္ေဆးျခင္း
- အရိုးအေခါင္းေပါက္မ်ားကို ေရာင္၊ မေရာင္ မွန္ေျပာင္းမွတစ္ဆင့္ၾကည့္ျခင္း
- ဓာတ္မွန္ရိုက္ျခင္း
- ကြန္ပ်ဴတာ ဓာတ္မွန္ရိုက္ျခင္း
- လိုအပ္လွ်င္ သံလိုက္ဓာတ္မွန္ရိုက္ျခင္း
- အျခား ေသြးစစ္ျခင္း၊ ဓာတ္တည့္၊ မတည့္ စမ္းသပ္မႈမ်ား၊ ႏွင့္ ႏွာေခါင္းတြင္းမွ အက်ိအခၽြဲယူ၍ စစ္ေဆးျခင္းတို႕ကိုလည္း လိုအပ္လွ်င္ ျပဳလုပ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ကုသမႈ

မိမိကိုယ္တိုင္ ျပဳလုပ္ႏိုင္သည္မ်ား

- အရည္ မ်ားမ်ား ေသာက္ပါ။
- ေရေႏြးစြတ္ထားေသာ အဝတ္ခပ္စိုစိုႏွင့္ မ်က္ႏွာကို အုပ္ထားေပးပါ။
- တစ္ေန႕ကို ႏွစ္ၾကိမ္၊ သုံးၾကိမ္ခန္႕ ေရေႏြးေငြ႕ ရွဴေပးပါ။
- ႏွာေခါင္းကို ႏွာေခါင္းေဆး သည့္ အရည္ (Nasal Saline) ႏွင့္ ျဖန္းေပးပါ။
- ေလထုစိုစြတ္ေအာင္ ထိန္းေပးသည့္ humidifier စက္ကို အခန္းထဲမွာ ထားပါ။
- ႏွာေခါင္းတြင္း အညစ္အေၾကးမ်ားကို neti pot သုံးျပီး ေဆးေပးပါ။
ေရတိုထိပ္ကပ္နာအမ်ားစုမွာ မိမိကိုယ္တိုင္ ျပဳလုပ္၍ရေသာ နည္းလမ္းမ်ားႏွင့္ သက္သာေလ့ရွိပါတယ္။

ဆရာဝန္ညႊန္ၾကားႏိုင္ေသာ အျခားနည္းလမ္းမ်ားမွာ

- ႏွာေခါင္းအစက္ခ် စတီးရြက္မ်ားသုံးျခင္း
- ႏွာေခါင္းတြင္း အရည္မ်ားပိတ္ဆို႕ျခင္းကို သက္သာေစေသာ ဖ်န္းေဆးမ်ား (မိမိသေဘာႏွင့္ မိမိ ရက္အၾကာၾကီး အသုံးျပဳတာမ်ိဳး မလုပ္ရပါ။ ၃-၅ရက္ေက်ာ္လာေအာင္ စြဲျပီး သုံးလွ်င္ ႏွာေခါင္းပိတ္ျခင္းကို ပိုဆိုးေစၿပီး ထိပ္ကပ္နာ ပိုဆိုးတတ္ပါတယ္။)
- အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ား သံုးျခင္း
- ပိုးသတ္ေဆးမ်ား ေပးျခင္း
(ပိုးသတ္ေဆးမ်ားကို ေရာဂါျပင္းထန္ျခင္း၊ မၾကာခဏ ျဖစ္ျခင္း၊ ၾကာရွည္စြာ ျဖစ္ေနျခင္းတို႕မွာသာ လိုအပ္ေလ့ ရွိပါတယ္။ ပိုးသတ္ေဆးေသာက္လွ်င္ ဆရာဝန္ညႊန္ၾကားခ်က္အတိုင္း ရက္ျပည့္ေအာင္ ေသာက္ရန္ အေရးၾကီးပါတယ္။ ရက္မျပည့္ဘဲ ရပ္လုိက္လွ်င္ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ျပန္ေပၚလာႏိုင္လို႕ပါ။)
- မႈိသတ္ေဆးမ်ား
- ကိုယ္ခံအားတက္ေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္း
- နာတာရွည္ ထိပ္ကပ္နာေရာဂါတြင္ ေရာဂါမသက္သာလွ်င္ အရိုးေခါင္းေပါက္မ်ားအတြင္း မွန္ေျပာင္းျဖင့္ၾကည့္ျပီး ပိုက္ေပ်ာ့သြင္းကာ အက်ိအခၽြဲအရည္မ်ားကို စုပ္ထုတ္သည့္ ခြဲစိတ္မႈကိုလည္း ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။
- ႏွာေခါင္းတြင္း အလုံးအက်ိတ္မ်ားရွိေနလွ်င္လည္း အက်ိတ္ကို ဖယ္ထုတ္ရမွာပါ။

ေရွာင္ၾကဥ္ရန္

- ထိပ္ကပ္နာ ျဖစ္ေနခ်ိန္တြင္ ေလယာဥ္ စီးျခင္း၊
- ပူလြန္းျခင္း၊ ေအးလြန္းျခင္း၊
- ရုတ္တရက္ အပူခ်ိန္အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ျခင္းမ်ား၊
- ေရွ႕သို႕ကုိင္းညြတ္ျပီး ေခါင္းကို ငိုက္စိုက္ျခင္းမ်ားကို ေရွာင္ပါ။

ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳးမ်ား

- ျပည္တည္ျခင္း
- အရိုးထဲထိ ပိုးဝင္ျခင္း
- ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း
- မ်က္လုံးတစ္ဝိုက္အေရျပားပိုးဝင္ျခင္း

ကာကြယ္ရန္နည္းလမး္မ်ား

- ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကို ေရွာင္ပါ။
- ညစ္ညမ္းေသာပတ္ဝန္းက်င္ကို တတ္ႏို္င္သေလာက္ေရွာင္ပါ။
- ကိုယ္ခံအား ေကာင္းလာေအာင္ အသီးအႏွံႏွင့္ အရြက္မ်ားမ်ား စားပါ။
- လုံေလာက္ေသာ အရည္ဓာတ္ရရွိေအာင္ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ေပးပါ။
- ကာကြယ္ေဆးပုံမွန္ထိုးပါ။
- စိတ္ဖိစီးမွုကို ေလွ်ာ့ခ်ပါ။
- လက္ကို စင္ၾကယ္စြာေဆးပါ။(အထူးသျဖင့္ လက္ဆြဲႏွႈတ္ဆက္ျပီးလွ်င္ လက္ေဆးရန္ မေမ့ပါႏွင့္)

Dr.Myat Noe

Source
Healthcare.com.mm